Pardus'ta Sistem Kaynaklarını İzleme ve Yönetme (1 Görüntüleyici)

Pardus'un sorunsuz ve verimli çalışmasını sağlamak için sistem kaynaklarının (CPU, RAM, disk, ağ) nasıl kullanıldığını zaman zaman izlemek faydalı olabilir. Bu sayede olası performans sorunlarını tespit edebilir, hangi uygulamaların daha fazla kaynak tükettiğini görebilir ve gerektiğinde kaynak kullanımını optimize edebilirsiniz. Pardus, hem grafiksel hem de komut satırı araçları aracılığıyla sistem kaynaklarını izleme ve yönetme imkanı sunar.

Grafiksel Araçlar:

Pardus'ta sistem kaynaklarını görsel olarak izlemek için kullanabileceğiniz bazı kullanışlı araçlar şunlardır:

• Görev Yöneticisi (Task Manager): Windows'taki Görev Yöneticisi'ne benzer bir işlevsellik sunar. Çalışan uygulamaları, bu uygulamaların kullandığı CPU, RAM, disk ve ağ kaynaklarını gerçek zamanlı olarak gösterir. Ayrıca, yanıt vermeyen uygulamaları sonlandırabilir ve sistem süreçlerini yönetebilirsiniz.
  
  • Nasıl Açılır: Genellikle Ctrl + Alt + Delete tuşlarına basarak veya paneldeki boş bir alana sağ tıklayıp "Görev Yöneticisi"ni seçerek açabilirsiniz. Pardus menüsünden "Sistem Araçları" altında da bulabilirsiniz.
  • Temel Kullanım:Görev Yöneticisi penceresinde "Süreçler", "Performans", "Kaynaklar" ve "Dosya Sistemleri" gibi sekmeler bulunur.
    • Süreçler: Çalışan tüm uygulamaları ve arka plan süreçlerini listeler. Her bir sürecin CPU, Bellek (RAM), Disk ve Ağ kullanımını görebilirsiniz. Bir süreci sonlandırmak için seçip "Süreci Sonlandır" düğmesine tıklayabilirsiniz (dikkatli olun!).
    • Performans: CPU, Bellek, Disk ve Ağ kullanımının genel bir özetini grafikler halinde gösterir. Sisteminizin genel performansı hakkında fikir edinmenizi sağlar.
    • Kaynaklar: Her bir donanım bileşeninin (CPU çekirdekleri, RAM bölgeleri, disk bölümleri, ağ arayüzleri) ayrıntılı kullanım bilgilerini gösterir.
    • Dosya Sistemleri: Bağlı olan disk bölümlerini ve kullanım oranlarını gösterir.
• Sistem İzleyici (System Monitor): Görev Yöneticisi'ne benzer işlevler sunan bir başka grafiksel araçtır. Genellikle daha detaylı performans grafikleri ve sistem bilgileri sunar.
  
  • Nasıl Açılır: Pardus menüsünden "Sistem Araçları" altında "Sistem İzleyici" adıyla bulabilirsiniz.
  • Temel Kullanım: "Süreçler", "Kaynaklar" ve "Dosya Sistemleri" sekmelerine sahiptir. "Kaynaklar" sekmesinde CPU, Bellek, Takas Alanı ve Ağ geçmişini grafikler üzerinde izleyebilirsiniz.

Komut Satırı Araçları:

Terminali kullanarak sistem kaynaklarını izlemek için de güçlü araçlar mevcuttur:

• top: Çalışan süreçleri gerçek zamanlı olarak listeler ve CPU, bellek kullanımı gibi bilgileri dinamik olarak günceller. En çok kaynak tüketen süreçleri kolayca görebilirsiniz.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale top yazıp Enter'a basın.
  • Temel Kullanım: Ekranda PID (Process ID), USER (Kullanıcı), %CPU (CPU Kullanımı), %MEM (Bellek Kullanımı), COMMAND (Komut) gibi sütunlar bulunur. Süreçleri CPU veya bellek kullanımına göre sıralamak için farklı tuşlara basabilirsiniz (örneğin, CPU için P, bellek için M). q tuşuyla çıkabilirsiniz.
• htop: top komutuna benzer ancak daha kullanıcı dostu bir arayüze sahiptir. Süreçleri renkli olarak gösterir ve daha kolay filtreleme ve sıralama seçenekleri sunar. Eğer kurulu değilse sudo apt install htop komutuyla kurabilirsiniz.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale htop yazıp Enter'a basın.
  • Temel Kullanım: Fare ile de etkileşim kurabilirsiniz. Farklı sütunlara tıklayarak sıralama yapabilir, süreçleri filtreleyebilirsiniz.
• free: Sistemdeki toplam ve kullanılan bellek (RAM) ve takas (swap) alanı miktarını gösterir.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale free yazıp Enter'a basın. -h seçeneğiyle daha okunabilir (insan dostu) formatta gösterebilirsiniz (free -h).
• df (disk free): Disk bölümlerinin kullanım oranlarını ve boş alanlarını gösterir.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale df yazıp Enter'a basın. -h seçeneğiyle daha okunabilir formatta gösterebilirsiniz (df -h).
• du (disk usage): Belirli bir dizinin veya dosyaların disk kullanımını gösterir.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale du <dizin_veya_dosya_yolu> yazıp Enter'a basın. -sh seçenekleriyle toplam boyutu özet olarak ve okunabilir formatta gösterebilirsiniz (du -sh /home/kullaniciadi).
• vmstat (virtual memory statistics): Sanal bellek, disk G/Ç, CPU aktivitesi ve sistem olayları hakkında bilgi sağlar.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale vmstat yazıp Enter'a basın. Belirli aralıklarla çıktı almak için vmstat <aralik_saniye> şeklinde kullanabilirsiniz.
• iostat (input/output statistics): Disk ve CPU kullanım istatistiklerini gösterir.
  
  • Nasıl Kullanılır: Terminale iostat yazıp Enter'a basın.

Kaynak Yönetimi İpuçları:

• Sisteminizin yavaşladığını fark ederseniz, Görev Yöneticisi veya top/htop kullanarak hangi uygulamanın veya sürecin aşırı kaynak tükettiğini kontrol edin. Gerekirse bu uygulamayı sonlandırabilirsiniz.
• Yetersiz RAM nedeniyle performans sorunları yaşıyorsanız, çalışan uygulama sayısını azaltmayı veya daha fazla RAM eklemeyi düşünebilirsiniz. free -h komutuyla RAM kullanımınızı kontrol edebilirsiniz.
• Disk alanınızın azaldığını fark ederseniz, df -h ve du -sh komutlarıyla hangi dizinlerin veya dosyaların en çok yer kapladığını belirleyebilir ve gereksiz olanları silebilirsiniz.
• Ağ performansını izlemek için Görev Yöneticisi'ndeki "Ağ" sekmesini veya ifconfig gibi komut satırı araçlarını kullanabilirsiniz.

Sistem kaynaklarını düzenli olarak izlemek, Pardus sisteminizin sağlıklı ve verimli çalışmasına yardımcı olur. İhtiyaçlarınıza uygun olan grafiksel veya komut satırı araçlarını kullanarak sisteminizin performansını kontrol altında tutabilirsiniz.