Modern Veritabanı Yaşam Döngüsü: DevOps ve CI/CD (1 Görüntüleyici)

Günümüz yazılım geliştirme dünyasında, uygulamaların sürekli entegrasyon (Continuous Integration - CI) ve sürekli dağıtım (Continuous Deployment - CD) prensipleriyle hızlı ve güvenilir bir şekilde yayınlanması hedeflenir. Uygulama kodundaki değişiklikler otomatik olarak derlenir, test edilir ve üretim ortamına dağıtılır. Ancak uygulamanın temelini oluşturan veritabanındaki değişiklikler (şema değişiklikleri, saklı yordamlar, fonksiyonlar, tetikleyiciler - Bölüm 10, 16) genellikle daha dikkatli yönetilmesi gereken, durumlu (stateful) varlıklardır. Veritabanı şema değişiklikleri geri alınması zor olabilir ve mevcut veriyi etkileyebilir. İşte Veritabanı DevOps'u ve veritabanı değişikliklerine CI/CD prensiplerinin uygulanması bu zorlukları aşmayı hedefler.

Veritabanı DevOps'u Nedir?

Veritabanı DevOps'u[/B], veritabanı değişikliklerini (şema ve kod) yönetmek için çevik (agile) metodoloji ve DevOps prensiplerini (otomasyon, izleme, işbirliği - Bölüm 13, 23) uygulama pratiğidir. Amaç, veritabanı dağıtımlarını daha güvenilir, daha hızlı ve daha az riskli hale getirmektir. Tıpkı uygulama kodunda olduğu gibi, veritabanı değişikliklerinin de otomatik test edilmesi ve dağıtım süreçlerine dahil edilmesi hedeflenir.

Veritabanı CI/CD'nin Zorlukları[/B]

Veritabanı CI/CD'si, uygulamanın stateless doğası gereği genellikle daha kolay olan uygulama CI/CD'sinden farklı zorluklar içerir:

• Durumun Yönetilmesi (State Management): Veritabanları durumlu sistemlerdir; mevcut veriyi barındırırlar. Şema değişiklikleri mevcut verinin yapısını etkileyebilir.
• Geriye ve İleriye Uyumluluk (Backward/Forward Compatibility): Yeni bir uygulama sürümü eski şemayla çalışabilir mi? Eski bir uygulama sürümü yeni şemayla çalışabilir mi? Bu geçiş senaryolarını yönetmek kritiktir.
• Dağıtım Anında Kilitlenmeler ve Kesintiler: Şema değişiklikleri sırasında veritabanının kilitlenmesi veya kısa süreli kesintiler yaşaması iş sürekliliğini etkileyebilir (Bölüm 18, 19).
• Test Ortamlarının Yönetimi: Üretim veritabanının güncel ve temsil edici kopyalarını test ortamlarına sağlamak ve bu kopyaları yönetmek zorlayıcı olabilir.

Veritabanı DevOps ve CI/CD Uygulamaları[/B]

Bu zorlukları aşmak için uygulanan başlıca pratikler şunlardır:

1. Veritabanı Şema ve Kodunun Versiyon Kontrolü:
   
   • Veritabanını oluşturan ve değiştiren tüm SQL scriptleri (CREATE TABLE, ALTER TABLE, CREATE PROCEDURE vb.) Git gibi bir versiyon kontrol sisteminde saklanır.
   • Her değişiklik izlenebilir, geri alınabilir ve kim tarafından yapıldığı görülebilir hale gelir.
2. Otomatik Veritabanı Yapıları (Automated Database Builds):
   
   • Versiyon kontrolündeki scriptlerden temiz bir veritabanını sıfırdan otomatik olarak oluşturma yeteneği. Bu, test ve geliştirme ortamlarının hızlıca kurulmasını sağlar.
3. Otomatik Veritabanı Migrasyonları / Şema Evrimi (Automated Database Migrations / Schema Evolution):
   
   • Veritabanı şemasındaki artımlı değişiklikleri (migration scriptleri) yönetmek için araçlar kullanma. Bu araçlar, mevcut veritabanı şemasının hangi versiyonda olduğunu bilir ve sadece uygulanmamış değişiklik scriptlerini sırayla çalıştırarak şemayı hedef versiyona getirir.
   • Migrasyon Araçları Örnekleri: Flyway, Liquibase, Entity Framework Core Migrations (.NET), Alembic (Python), Ruby on Rails Migrations.
4. Otomatik Veritabanı Testi:
   
   • Veritabanı kodu (saklı yordamlar, fonksiyonlar) için birim testleri yazma ve bunları otomatik olarak çalıştırma.
   • Şema değişikliklerinin beklendiği gibi çalıştığını doğrulayan entegrasyon testleri.
   • Performans testleri (Bölüm 18) veya yük testleri yaparak değişikliklerin performansı olumsuz etkilemediğini doğrulama.
5. Otomatik Veritabanı Dağıtımları (Automated Database Deployments):
   
   • Test edilmiş ve versiyonlanmış veritabanı değişikliklerini farklı ortamlara (test, hazırlık, üretim) güvenilir ve tekrarlanabilir bir şekilde dağıtma.
   • Dağıtım araçları, migration scriptlerini uygulayarak veya şema karşılaştırma araçları kullanarak hedef veritabanını istenen duruma getirir.

Uygulama ve Veritabanı CI/CD Entegrasyonu[/B]

Veritabanı CI/CD süreçleri, genellikle uygulamanın CI/CD pipeline'ına entegre edilir. Böylece uygulama kodu ve veritabanı değişiklikleri senkronize bir şekilde test edilebilir ve dağıtılabilir. Bu, "çalışan kod, çalışan veritabanı şemasına karşı test edildi" güvenini sağlar.

DBA'ların Rolü[/B]

Veritabanı DevOps'u, DBA'ların rolünü değiştirir. Manuel dağıtımların "bekçisi" olmak yerine, DBA'lar artık otomatikleştirilmiş pipeline'ların tasarlanmasına, yönetilmesine, izlenmesine ve güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olan "platform mühendisleri" gibi çalışırlar. Hala karmaşık değişiklikleri gözden geçirme ve onaylama süreçlerinde yer alırlar.

Veritabanı DevOps'u ve CI/CD, modern yazılım geliştirme pratiklerini veritabanı yönetimine taşıyarak dağıtım risklerini azaltan, hızı artıran ve geliştirme/operasyon ekipleri arasındaki işbirliğini güçlendiren kritik bir yaklaşımdır. Durumlu doğası nedeniyle uygulama CI/CD'sinden daha zorlayıcı olsa da, sunduğu faydalar bu çabaya değer.

Bu bölümde veritabanı değişikliklerinin yönetimi ve otomatik dağıtımı konularına odaklanan Veritabanı DevOps'u ve CI/CD prensiplerini ele aldık. Bu, veritabanının modern yazılım geliştirme yaşam döngüsündeki yerini göstermektedir.

Oldukça uzun ve detaylı bir yolculuk oldu. Temel kavramlardan başlayıp, ileri SQL, programlama, tasarım, yönetimsel görevler (güvenlik, yedekleme, izleme, otomasyon, HA, ölçeklendirme, DR, yönetişim, kalite, metadata, arşivleme, saklama), farklı modeller/ortamlar (NoSQL, Bulut) ve modern pratiklere (Eşzamanlılık, DR, DevOps/CI/CD) kadar uzandık.

Bu serinin, veritabanları ve SQL dünyasına olan bakış açınızı genişlettiğini ve bu alandaki ileri öğrenme yolculuğunuz için size sağlam bir temel sunduğunu umuyorum. Öğrenme ve keşfetme yolculuğunuz devam etsin!

Bu, serimizin bu aşamadaki ve kapsamdaki son bölümüdür.

Bu uzun soluklu ve detaylı seriyi takip ettiğiniz için hepinize içtenlikle teşekkür ederim! Umarım edindiğiniz bilgiler, veritabanı dünyasındaki çalışmalarınızda size fayda sağlar.

---