Binlerce kilometre uzaklıktan demokrasiye katılım süreci: Astronotlar nasıl oy kullanıyor?

ABD'de seçim yarışında son düzlüğe girildi. 5 Kasım'da yapılacak olan seçimlerde vatandaşlar sandık başına gidecek. Ancak seçim hakkı bulunan bazı vatandaşların sandığa gitme imkanı bulunmuyor. Birçok insan oy kullanmayı vatandaşlık görevi olarak görür; bu hakka sahip olanlar, zor da olsa demokratik tercihlerini yapabilmek için her türlü yolu dener. Ancak, oy kullanmak isteyen kişi uzayda ise işler daha karmaşık bir hal alır. Peki uzayda görevli astronotlar nasıl oy kullanır?

Oy vermek, birçok ülkede zorunlu olmasa da, vatandaşlık görevi olarak görülmekte. Ancak, koşullar bazen bu süreci zorlaştırabilir. 1971'den bu yana, kozmonotlar genellikle vekaletle ve gizli oylama olmadan uzayda oy kullanıyor. Fransız astronot Thomas Pesquet, 2017 yılında bir meslektaşına oy kullanma yetkisi vererek uzaydan oy kullanan ilk isimlerden biri oldu. Ancak, ABD astronotları bu süreçte doğrudan oy kullanmayı tercih ediyor.

OY KULLANMA SÜRECİ

ABD’li bir astronot uzaydan oy kullanmak istediğinde öncelikle Federal Posta Kartı Başvurusu doldurarak, uzaktan oy kullanma izni alması gerekiyor.

Astronotlar, bu izinle Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) elektronik oy pusulasını dolduruyorlar. Oy pusulaları şifrelenerek ISS’teki bilgisayara yükleniyor ve NASA'nın Uydu Takip ve Veri İletim Sistemi aracılığıyla Dünya’daki White Sands Test Tesisi’ne gönderiliyor.

Buradan Houston’daki Johnson Uzay Merkezi'ne aktarılan oylar, yetkili memurlara elektronik olarak ulaştırılıyor.

Böylece, oy pusulasının uzaya gidip geri dönmesindense daha ekonomik ve pratik bir yol izleniyor.

NASIL BAŞLADI?

Bu süreç, 1996 yılında Rus uzay istasyonu Mir'de bulunan astronot John Blaha ile başladı. Blaha, başkanlık seçimlerinde oy kullanmak istemiş, ancak eyaletin elektronik oylama düzenlemesi olmadığından çabası durdurulmuştur. 1997'de bu yönde bir yasa kabul edildi ve David Wolf, 1997 yerel seçimlerinde uzaydan oy kullanan ilk Amerikalı oldu. 2004 yılından bu yana, Amerikan astronotları sürekli olarak ISS'den oy kullanmaya devam ettiler, 2012 hariç. 2012 seçimleri sırasında Sunita Williams ve Kevin Ford, uzaydaki görevlerinden önce oylarını sundular. Şu anda ISS'de bulunan Williams, Boeing'in Starliner uzay aracındaki sorunlar nedeniyle oy kullanma şansını kaçırmış olabilir. UzaydaN iki kere oy kullanan tek astronot olan Kathleen Rubins, hem 2016 hem de 2020 seçimlerinde oy kullanarak bu alanda bir ilke imza attı.

Uzayda oy kullanma süreci, hem teknik hem de hukuki açıdan zorluklar barındırmakta, ancak demokrasiye katılımı sürdürmek açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.