60 yıllık çalışma ortaya çıkardı: Turuncu kedilerin sırrı ne?

60 yıllık araştırmanın ardından genetikçiler kedilerdeki turuncu rengin ardındaki sırrı ortaya çıkardılar. Çalışma ateş rengindeki tüylerin, eksik DNA parçasından kaynaklandığını ortaya koydu.


Evcil kedilerdeki turuncu kürkün sırrı, genetikçiler tarafından nihayet çözüldü. Yapılan iki bağımsız çalışma, kedilerin ateş rengindeki tüylerinin, genomlarında protein kodlamayan bir bölgedeki eksik DNA parçasından kaynaklandığını ortaya koydu. Stanford Üniversitesi genetikçisi Greg Barsh liderliğindeki araştırma ekibi, kedilerin deri hücrelerinde bulunan Arhgap36 adlı genin, turuncu tüylü kedilerde diğer kedilere oranla 13 kat daha fazla RNA ürettiğini keşfetti. Ancak bu genin protein kodlayan kısmındaki mutasyon yerine, genin ifadesini etkileyen bir delesyon (eksik DNA dizisi) bulundu. DNA diziliminde 5 kilobazlık (kb) eksiklik olduğu genin işleyişini etkiliyor ve turuncu rengi oluşturuyor

Araştırmalar, turuncu rengin cinsiyetler arasındaki farklılığını da açıkladı. Mutasyona uğramış genin X kromozomunda bulunması nedeniyle erkek kedilerde sadece bir kopya, dişilerde ise iki kopya yer alıyor. Bu durum, dişi kedilerin kürklerinde genin rastgele aktif ya da etkisiz hale gelmesiyle "kaplumbağa kabuğu" veya "alacalı" desenler oluşmasına neden oluyor. Nadir durumlarda her iki X kromozomu da mutasyonu taşıdığında, dişi kediler tamamen turuncu tüylere sahip oluyor. Erkek kedilerde ise yalnızca bir X kromozomu olduğundan renk tekdüze bir şekilde turuncu oluyor.

Araştırmacılar, turuncu renk pigmentinin kedilerin genel sağlığı veya zekası üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığını vurguladı. Ancak Arhgap36 geninin diğer hayvanlarda anormal çalışması durumunda gelişimsel sorunlara yol açabileceği biliniyor. Kedilerde ise bu gen, sadece pigment üreten melanosit hücrelerinde aşırı ifade ediliyor.

Stanford ekibi, kaplumbağa kabuğu desenli kedilerle alacalı kediler arasındaki farkın, beyaz benek mutasyonundan kaynaklandığını açıkladı. Bu mutasyon, pigment hücrelerinin vücutta daha geniş bir alana yayılmasına olanak tanıyor.

Japonya’daki Kyushu Üniversitesi’nden Hidehiro Toh liderliğindeki ikinci ekip de benzer sonuçlara ulaştı. Arhgap36 geninin, pigmentlerin rengini koyu kahverengiden turuncuya doğru kaydırdığını ve turuncu kürkü oluşturduğunu belirtti.

Kedilerin turuncu kürkü, evcil hayvan genetiği üzerindeki araştırmalarda önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor. Yaklaşık 10 bin yıl önce insanlarla yaşamaya başlayan kedilerde, renk varyasyonlarının genetik altyapısını anlamak, bu sevimli dostlarımızın tarihine ışık tutuyor.