2 milyar yıl sonra ortaya çıktı: Ay'ın karanlık yüzeyinden alınan örnekler incelendi (1 Görüntüleyici)

Çin'in Ay’ın uzak yüzünden aldığı örnekler, 2,8 milyar yıl önce gezegende volkanik patlamaların yaşandığını ortaya koydu. Analizler, bu bölgede lavların element bakımından farklı olduğunu ve Ay’ın iki yüzü arasındaki sırların çözülmesine katkı sağlayabileceğini gösteriyor.


Ay’ın uzak yüzünden alınan lav örneklerinin ilk analizi, burada 2,8 milyar yıl önce volkanik patlamaların yaşandığını ortaya koydu. Ay, Dünya ile kütleçekim kilidi altında olduğu için hep aynı yüzü gezegenimize dönük duruyor. Bu nedenle Ay’ın uzak yüzü, yakın yüzüne kıyasla çok daha az keşfedildi.

Şimdiye kadar yalnızca Çin’e ait iki iniş aracı Ay’ın Güney kutbuna inmeyi başardı. Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, Chang'e 6 iniş aracının Ay’dan getirdiği örnekleri analiz edildi. 2024 yılında gerçekleştirilen bu görev, Ay’ın uzak yüzündeki Güney Kutbu-Aitken havzasından 1,9 kilogram örnek toplayarak Dünya’ya getirdi. Bu, Ay’ın uzak yüzünden Dünya’ya getirilen ilk örnekler oldu.

Çin Bilimler Akademisi Guangzhou Jeokimya Enstitüsü’nden Zexian Cui ve ekibi, bu örneklerdeki izotopları ve kimyasal bileşimleri inceleyerek yaşlarını ve kökenlerini belirledi.

Araştırma, bu kayaların bazalt adı verilen sertleşmiş lav olduğunu ve 2,8 milyar yıl önce oluştuğunu ortaya koydu. Daha önceki araştırmalar, Ay’ın yakın yüzünde 2 milyar yıl öncesine kadar volkanik aktivitenin sürdüğünü göstermişti.

Ayrıca, Chang’e 5 uzay aracının 2020’de Ay’ın yakın yüzünden topladığı örneklerin analizi ise Ay’da volkanik patlamaların 120 milyon yıl kadar yakın bir geçmişte bile gerçekleşmiş olabileceğine işaret ediyor.

Cui ve ekibine göre, bu dengesizliğin Güney Kutbu-Aitken havzasını oluşturan devasa çarpışmadan kaynaklanmış olabileceği kaydedildi.

Bu çarpışma, tüm Ay’ı etkileyen bir sarsıntıya neden olmuş ve bu elementleri içeren kayaçları yeniden dağıtmış olabilir. Aynı zamanda, çarpışma bölgesindeki manto kısmını eriterek bu elementlerin tükenmesine yol açmış olabilir.

Bu element dengesizliği, Ay’ın iki yüzü arasındaki bir diğer ilginç farkı da açıklayabilir. Araştırmacılar, güney kutbunda eksik olan potasyum ve uranyum gibi bazı elementlerin radyoaktif olduğunu ve bozunma sırasında ısı yaydığını belirtiyor. Bu elementlerin uzak yüzdeki mantoda olmaması, bazalt oluşumunun neden daha az olduğunu açıklayabilir.